De beelden waren schokkend: een auto rijdt doelbewust in op mensen omdat ze een andere mening hebben. Toch aarzelt de Amerikaanse president Trump om over terrorisme te spreken. Ook het legertje van rechtse tot extreemrechtse twitterende Vlaamse politici toont plots aan dat het wel degelijk kan zwijgen. Op zich is dat een verademing, maar het is tegelijk een vreselijk politiek statement: neonaziterreur wordt met de mantel der liefde toegedekt of toch minstens geminimaliseerd. Wij veroordelen deze aanslag en betuigen onze solidariteit met de slachtoffers, hun familieleden en vrienden.
In Charlottesville waren allerhande neonazi’s en extreemrechtse militanten bijeengekomen voor een protestactie tegen het weghalen van een standbeeld van een generaal die in de Amerikaanse burgeroorlog tegen de afschaffing van slavernij vocht. Het weghalen van dit standbeeld werd door extreemrechts aangegrepen om verschillende groepen en stromingen te verenigen onder de slogan ‘Unite the Right.’ Extreemrechts voelt zich gesterkt door de overwinning van Trump in de presidentsverkiezingen en het aanvaardbaar maken van racisme. Het is een illusie te denken dat het groeiende zelfvertrouwen van extreemrechtse groepen geen gevolgen zou hebben.
Het linkse protest tegen de bijeenkomst van extreemrechts werd gewelddadig aangevallen. Het dodelijke slachtoffer van de aanslag in Charlottesville is een 32-jarige activiste: Heather Heyer. Daarnaast vielen er nog tientallen gewonden. De dader staat bekend als een neonazi en sympathisant van alt-right. De aanhangers van de Ku Klux Klan, ‘alt-right’ (een hippe naam voor oude neonazi’s) en co voelden zich sterk omdat ze met 6.000 op straat kwamen. Dat er bij de eerste protesten tegen de eedaflegging van Trump drie tot vier miljoen mensen betoogden, toont dat er op straat geen gunstige krachtsverhouding voor extreemrechts is. Maar de verkiezingsoverwinning van Trump sterkt extreemrechts en leidt tot incidenten. Het zal erop aankomen om het zelfvertrouwen van extreemrechts te breken. Dat kan het beste via massamobilisatie. In de uren na de aanslag in Charlottesville volgden acties in tal van Amerikaanse steden. Die moeten verder opgebouwd worden.
Het spontane protest toont aan dat het mogelijk is om terug te vechten, maar er is meer nodig om te komen tot een wereld zonder haat. Veel mensen vragen zich af hoe we de groeiende dreiging van blanke nationalisten, extreemrechtse krachten, … in deze Trumpiaanse tijden kunnen stoppen. Een goede start zou bestaan uit gecoördineerde acties die mee georganiseerd worden door de vakbonden en lokale gemeenschapsorganisaties. Tegelijk moeten we breed gedragen verdedigingscomités opzetten om onze beweging fysiek te verdedigen tegen geweld en aanslagen.
Om succesvol te zijn, moet een beweging tegen extreemrechts ook de voedingsbodem van een fenomeen als Trump en de bijhorende opgang van extreemrechts aanpakken. Er is nood aan een brede beweging van werkenden met een socialistisch programma tegen armoede, werkloosheid, … en voor meer publieke middelen voor onderwijs, gezondheidszorg en andere openbare diensten. Deze beweging moet zich richten tegen elke vorm van onderdrukking en discriminatie, waaronder geïnstitutionaliseerd racisme.
Dat we niet op de autoriteiten moeten rekenen om de strijd tegen extreemrechts geweld te voeren, is evident in een land met Trump als president. De president was zo omfloerst in zijn veroordeling van het geweld dat extreemrechts er zich nog door aangemoedigd zag. Zo brutaal hij soms uit de hoek komt op twitter, zo nietszeggend was zijn reactie op het fascistisch geweld in Charlottesville. Misschien is het omdat zijn eigen vader in 1927 nog betrokken was bij rellen toen hij deelnam aan een optocht van de Ku Klux Klan in New York?
Onze lokale Trump, staatssecretaris Francken, retweette de flauwe boodschap van Trump als reactie op het fascistisch geweld. Hij retweette ook een opmerking van Julian Assange die zich afvroeg of Obama in het verleden Black Lives Matter heeft veroordeeld en die stelt dat er een dubbele standaard wordt gehanteerd. Dergelijke argumentatie dient enkel om de aandacht van dit concrete geval van terreur af te leiden. Black Lives Matter is overigens een reactie op het vele (ook dodelijke) geweld waar zwarten in de VS het slachtoffer van zijn. Hoe kan deze beweging vergeleken worden met gewelddadige neonazi’s? Dat extreemrechts geweld ook bij ons mogelijk is, zagen we op veel beperktere schaal na de Francken-meetings in Brussel en Gent. Extreemrechtse jongeren werden overmoedig en plaatsten openlijke bedreigingen tegen linkse activisten op sociale media en daarbuiten. Op de gevestigde media zullen we evenmin moeten rekenen voor de strijd tegen extreemrechts geweld. Zo titelde ‘Het Nieuwsblad’: “Zware rellen bij demonstratie van extreemrechts en neonazi’s.” Een dode door een aanslag gepleegd door een neonazi wordt hiermee geminimaliseerd tot ‘zware rellen’ met als suggestie dat het ‘slechts’ om een confrontatie tussen rechts en links ging.
We zullen de antifascistische strijd zelf moeten voeren. We kunnen het protest in de VS steunen door ook hier te mobiliseren en de strijd tegen alle vormen van discriminatie, tegen rechts populisme en tegen het asociale beleid te voeren.