Opnieuw werd Duitsland geschokt door extreemrechts racistisch geweld. Hierbij werden 10 mensen gedood, waaronder de moeder van de dader, en de dader pleegde daarop zelfmoord. Eens te meer was er een verwarde tekst waaruit racisme en frustratie bleken. Hoeveel terreurdaden moeten er nog volgen om niet langer te spreken over een ‘lone wolf’, maar om een golf van extreemrechtse terreur? Hoe lang wordt gezwegen over de rol van extreemrechtse en andere partijen die racisme, seksisme en verdeeldheid in de kaart werken en aanvaardbaar maken? Hoe lang wordt nog weg gekeken van een systeem dat sociale spanningen en frustraties ten top drijft?
De afgelopen 30 jaar vielen er bij racistisch geweld in Duitsland minstens 169 doden. Daarmee is extreemrechtse terreur het grootste gevaar op dit ogenblik. Nochtans doen rechts-populistische en zelfs gevestigde partijen en media alsof de grootste dreiging uitgaat van migranten, doorgaans het doelwit van de extreemrechtse terreur. Het moet terzijde overigens opgemerkt worden dat groepen als ISIS heel wat gemeen hebben met extreemrechts bij ons. Het racistisch geweld is niet nieuw, de afgelopen maanden waren er verschillende incidenten en eerder waren er onder meer de schandalen van de ‘kebabmoorden’ door de NSU-groep tussen 1999 en 2007 of nog de brandstichtingen in asielcentra begin jaren 1990.
De traditionele politici stonden in Duitsland opnieuw klaar om het geweld te veroordelen. Er waren oproepen om allemaal samen tegen geweld in te gaan. De geloofwaardigheid van die gevestigde politici staat op een dieptepunt: hun asociale beleid leidt tot sociale spanningen en frustraties, het leidt tot vervreemding van de samenleving. Om dat weg te moffelen maken ze zelf gebruik van verdeeldheid en racistische vooroordelen, wat op zijn beurt extreemrechts versterkt en uit de marginaliteit haalt. Recent was er ophef in Duitsland omdat de christendemocraten en liberalen lokaal de deur openden om het cordon sanitaire rond het in Thüringen wel erg extreemrechtse AfD (Alternatief voor Duitsland) te breken. Is dat hoe de traditionele partijen ‘allemaal samen tegen extreemrechts geweld’ willen ingaan?
Ook in ons land is er een toename van racistische incidenten, zowel op sociale media als in de reële wereld. De opgang van het Vlaams Belang speelt daar een rol in en is er tegelijk een uitdrukking van. Het versterkt het zelfvertrouwen van extreemrechtse militanten om stappen verder te gaan op vlak van intimidatie en geweld. Er was de brandstichting in een gepland asielcentrum in Bilzen of nog de stormvloed van racistische berichten op sociale media toen bekend raakte dat vluchtelingen via De Panne de oversteek naar Groot-Brittannië probeerden te maken.
De haat is alomtegenwoordig. Velen vragen zich af wat we ertegen kunnen doen. Twee zaken zijn daarbij belangrijk. Ten eerste mogen we het antwoord op de haat niet overlaten aan de gevestigde media of andere instellingen, we mogen het ook niet beperken tot klagen op sociale media. We moeten zelf mobiliseren en in actief protest tonen dat een grote meerderheid van de bevolking de haat niet aanvaardt. Op dit ogenblik zijn racisten en extreemrechts misschien de luidste stem op sociale media en zelfs in de gevestigde media, aan ons om op straat te tonen dat verzet tegen de haat breed gedragen wordt. De betogingen die vanavond in Duitsland gepland zijn, vormen alvast een goede stap. Ook bij ons is er protest tegen extreemrechtse haat gepland: eind maart komt er een betoging tegen de extreemrechtse studentenclub NSV in Antwerpen (wellicht op 26 maart).
Ten tweede moeten we problemen bij de kern ervan aanpakken. De opgang van racisme en verdeeldheid is verbonden met een systeem in crisis en verval: het kapitalisme leidt tot steeds meer vervreemding en sociale spanningen. De winsthonger van een kleine toplaag maakt dat een groeiende groep uit de boot valt, waarbij een deel van de bevolking de verantwoordelijkheid hiervoor niet bij de superrijken maar bij zondebokken legt. Dat extreemrechts geen antwoord kan bieden, blijkt onder meer uit de steun van het Vlaams Belang voor hardere besparingen in Vlaanderen. Een alternatief op haat betekent opkomen voor een samenleving waarin er geen voedingsbodem voor verdeeldheid en haat is: een samenleving waarin de beschikbare middelen worden ingezet met het oog op de belangen en noden van de meerderheid van de bevolking.