Extreemrechts heeft al enkele maanden de wind in de zeilen. De frustraties en het ongenoegen rond de coronamaatregelen, aangevuld met een portie racisme worden volop uitgespeeld. Geholpen door een rechter die zich onhandig uitsprak tegen het racisme van Voorpost, wil die actiegroep zondag in Mechelen een slag slaan. Het Vlaams Belang springt mee op de kar, Voorpost is immers een betrouwbare bondgenoot die tevens dienst doet als onofficiële ordedienst van de partij.
Voorpost hoopt zondag te scoren en legt vanuit verschillende steden, zelfs vanuit Nederland, bussen in. De voorbije weken was er een zekere mobilisatie van extreemrechts, zowel online als fysiek, in de steun voor de voortvluchtige militair Jurgen Conings. Ondanks het feit dat Conings betrokken was bij een scheurgroep van Voorpost, met name Vlaams Legioen, hoopt de actiegroep wellicht om de aandacht van de volgelingen van Conings naar zich toe te kunnen trekken. De tegenstrijdigheid van het feit dat Conings en zijn volgelingen niet bepaald aanhangers zijn van het recht op vrije meningsuiting van pakweg Marc Van Ranst is daarbij van geen tel.
De tijd dat het Vlaams Belang beweerde op te komen voor het zorgpersoneel ligt al even achter ons. Het werd interessanter om in te spelen op de frustraties rond de beperkende maatregelen. Die frustratie is het gevolg van een gebrek aan doeltreffend beleid van snelle tests, efficiënte tracing, snellere vaccinatiecampagne, tekorten in de zorg … Deze gebreken zijn het resultaat van de winstzucht, maar daar richt extreemrechts zich niet tegen. Het probeert zich als anti-establishment voor te doen zonder tegen het kapitalistische winstsysteem in te gaan. Vandaar dat het zich beperkt tot uithalen tegen virologen, gevestigde politiekers, rechters …
De uitspraak van de Mechelse rechter werd meteen aangegrepen om verder in het offensief te gaan. De rechter oordeelde dat een spandoek van Voorpost tot doel had “om angst te zaaien en haat te scheppen in de samenleving.” Vier Voorpost-militanten werden veroordeeld, drie tot een straf met uitstel en één tot een effectieve straf. Actieleider Nick Van Mieghem kreeg een effectieve straf. Uitstel kon niet door eerdere veroordelingen: correctioneel wegens weerspannigheid en verboden wapendracht, vijf veroordelingen voor de politierechtbank waarvan drie wegens dronken rijden. Al goed dat Voorpost zondag bussen inlegt…
De stelling dat Voorpost angst en haat zaait is ongetwijfeld correct. De neofascisten van Voorpost staan gekend voor het stimuleren en organiseren van haat en verdeeldheid. Ze doen dit onder meer door elke discussie te herleiden tot migratie en vluchtelingen, maar vooral door hun krachten op te bouwen waarmee ze de straten willen domineren. Het doel daarvan is om alle andersdenkenden te intimideren en de agenda te bepalen. Helemaal hypocriet wordt het als extreemrechts dit doet in naam van de ‘vrije meningsuiting’, een recht dat het anderen wil ontzeggen. Het gaat helemaal niet om het recht op meningsuiting, maar om de opbouw van een krachtsverhouding in de samenleving. Als extreemrechts zich sterker voelt, gaat het steeds verder. Electorale groei versterkt de meer gewelddadige groepen in de marge die worden gebruikt om op termijn de publieke opinie te controleren en vooral om de arbeidersbeweging het zwijgen op te leggen.
De Mechelse rechter ging er verkeerdelijk van uit dat racisme en haat kunnen bestreden worden via de instituties van het kapitalistische systeem. In zijn pleidooi trok de procureur die redenering tot in het absurde door: “Als er in 1939 wetgeving was geweest om dit te bestraffen, waardoor mensen niet geïndoctrineerd konden worden door pamfletten of spandoeken, dan was er geen Tweede Wereldoorlog geweest.” De onderliggende materiële spanningen tussen de grootmachten in de jaren 1930 en 1940 konden uiteraard niet weggenomen worden met een verbod op pamfletten en spandoeken. Het enige wat de Tweede Wereldoorlog had kunnen stoppen, was een revolutionaire beweging van de werkende klasse die een einde maakte aan het kapitalisme, een systeem dat oorlog in zich draagt zoals donkere wolken regen in zich dragen.
De uitspraak van de Mechelse rechter gaf aanleiding tot een politiek debat over de behandeling van haatspraak. De PVDA verzette zich correct tegen de correctionalisering van haatmisdrijven, waardoor een aanpassing van artikel 150 van de grondwet begraven is. Als we het establishment laten doen, is elke uitspraak die ingaat tegen het status quo een toonbeeld van haat. Sommigen proberen de vakbonden zelfs ‘klassenhaat’ aan te meten. Als er polarisatie is in de samenleving, komt dit niet door diegenen die mobiliseren tegen de gevolgen van de vele ongelijkheden, maar door het kapitalistische productiesysteem dat die ongelijkheden tot stand brengt en verdiept.
Een burgerlijke benadering die racisme en haat ziet als iets moreel, zonder te kijken naar de maatschappelijke tegenstellingen en processen, is gedoemd om te mislukken. Het levert integendeel extra munitie op voor extreemrechts. Dit zagen we eerder met de saga rond de subsidies voor Sihame el-Kaouakibi in Antwerpen en nu opnieuw met de rechterlijke uitspraak in Mechelen. Morele verontwaardiging tegen extreemrechts en haat kan positief zijn, maar volstaat absoluut niet. Er moet verder gekeken worden met een aanpak van de voedingsbodem waarop het kan groeien: een falend systeem waarin de meerderheid van de bevolking steeds meer onder druk staat.
De vele tekorten in de samenleving worden volgens extreemrechts niet veroorzaakt door de kleine groep superrijken, het echte establishment, maar door wie uit de boot valt en elders een beter leven zoekt. Dat is uiteraard nonsens. Maar de vele verdelende propaganda heeft wel een effect. Het zet de toon van het publieke debat, niet alleen in de traditionele media maar ook op de werkvloer of in familieverband. Extreemrechts wordt daarin geholpen door ‘aanvaardbaar rechts’, met name de N-VA, die de afgelopen jaren het eigen asociaal beleid steeds meer moest toedekken met een laagje vooroordelen tegen vluchtelingen. Zolang de arbeidersbeweging daar geen voldoende sterk en duidelijk antwoord op biedt, krijgt de verdeeldheid van rechts alle kansen.
Wat kan dan wel gedaan worden tegen haatspraak? Mobilisatie om de ruimte voor de versterking van extreemrechts te beperken en daaraan gekoppeld een alternatief op het systeem van tekorten en ongelijkheid. Beiden gaan hand in hand: mobilisatie staat sterker met een perspectief van maatschappijverandering en in onze strijd voor verandering moeten we bouwen aan een krachtsverhouding die obstakels zoals racisme en verdeeldheid uit de weg ruimt. We beperken ons niet tot het bestrijden van de obstakels op de weg naar echte verandering, maar benadrukken ook hoe die verandering er moet uitzien: een samenleving waarin de werkende klasse het bezit en de controle over de beschikbare middelen in handen neemt zodat een democratische planning mogelijk wordt.
We hebben op dit ogenblik geen weet van antifascistische acties in Mechelen komende zondag. Blokbuster is zelf niet in staat om zo’n initiatief te dragen, maar wil graag meewerken als er iets gebeurt. Tegelijk roepen we op om ons te steunen en actief te worden: antifascisten moeten zich opnieuw beter organiseren om te reageren op de provocaties van extreemrechts. Een strijdbare campagne als Blokbuster is daar een uitstekend middel voor.
