In actie op 8 maart: Geen feministische verworvenheden zonder strijd

“Niet nog een keer”, “nooit meer”. Boze betogers die deze slogans riepen, trokken de afgelopen jaren met steeds meer de straat op in heel de wereld. Amper 12 dagen in het nieuwe jaar brak in Ierland een nieuwe massabeweging uit. Ashling Murphy, een 23-jarige lerares, werd vermoord tijdens het joggen. Tienduizenden mensen kwamen bijeen op acties in alle steden en dorpen van het land. ROSA Ierland speelt een belangrijke rol in het coördineren van de acties.

door Emily Burns, nationale organisatrice van Campagne ROSA

De woede is meer dan terecht en het is positief dat mensen iets willen doen. Dat kan door actie te ondernemen en op te staan in je omgeving en op straat. Door feministische slogans te verspreiden. Door feiten, getuigenissen en analyses te verspreiden via sociale netwerken. Het bewustzijn verandert. De term ‘feminicide’ is doorgedrongen in de massamedia. De Vlaamse tv-producent Bart De Pauw werd veroordeeld voor seksueel grensoverschrijdend gedrag tegenover verschillende collega’s en werknemers, ook al werd zijn onaanvaardbaar gedrag lang toegedekt. Jeff Hoeyberghs werd veroordeeld voor seksistische opmerkingen. De populariteit van de hashtag #BalanceTonBar, tot ver buiten de hoofdstad, toonde het potentieel van massaprotest tegen seksistisch geweld in het uitgaansleven. In Elsene en Gent waren er verschillende acties en betogingen uit protest tegen onbestrafte seksuele aanrandingen in studentenbars.

Dat protest nodig is, bleek eind januari nogmaals toen het parket van Gent besliste om een klacht wegens een vermeende verkrachting in een studentencafé in de Overpoortstraat te seponeren wegens gebrek aan bewijs.

Geen kapitalisme zonder seksisme

Elk seksistisch gedrag moet worden bestreden, waar het zich ook voordoet. Dat zal op zich echter de positie van vrouwen in de samenleving niet fundamenteel veranderen. Niemand zou moeten lijden onder gendergerelateerd geweld en de gevolgen voor lichamelijke of geestelijke gezondheid. Daarvoor moet een einde gemaakt worden aan het systeem dat van ons lichaam een handelswaar maakt; dat er belang bij heeft om de sociale meerderheid te verdelen op basis van seksisme, racisme of LGBTQI-fobie; dat ongezonde schoonheidsidealen handhaaft om meer winst te maken; enz. Er kan geen kapitalisme zijn zonder seksisme. Evenmin kan er sprake zijn van kapitalisme – een systeem waarin een economische elite haar dictaten oplegt aan de meerderheid – zonder geweld. In een sociale woestijn zijn er meer spanningen omdat de toegang tot de oasen die er wel zijn, tot verdeeldheid kan leiden. Deze spanningen uiten zich onder meer in geweld en verdeeldheid.

Individuele gevallen van gendergeweld kunnen protestbewegingen op gang brengen die massaal zijn, zoals in Ierland. Steeds vaker richten slogans en eisen zich tegen het systeem dat dit geweld genereert. “Heel het systeem is schuldig”, is een slogan die meer ingang vindt, zelfs indien het vaak aan inzicht ontbreekt over wat dat systeem is en hoe het dus best kan bestreden worden.

De uitdaging van vandaag, nu het besef van de maatschappelijke aard van dit probleem met zijn verschrikkelijke persoonlijke gevolgen meer en meer doordringt, bestaat erin na te gaan hoe we van explosies van woede kunnen gaan naar duurzaam protest en bewegingen die een krachtsverhouding opbouwen voor maatschappijverandering. Deze ambitie vereist dat we verder gaan dan vertrouwensgroepen en heel bewust nadenken over de stappen die nodig zijn voor massale organisatie en strijd.

Geen socialisme zonder vrouwenemancipatie, geen vrouwenemancipatie zonder socialisme

De massabeweging die we nodig hebben, moet democratisch worden opgebouwd met massale betrokkenheid van alle onderdrukten en uitgebuitenen om niet alleen deel te nemen aan de acties, maar ook aan de discussies over waar de beweging voor strijdt en hoe dit gebeurt.

In een beweging tegen onderdrukking, zoals seksisme, en tegen uitbuiting, is er bijzondere aandacht nodig voor meervoudige vormen van onderdrukking die bijvoorbeeld worden ervaren door werkende vrouwen die ook zwart en/of queer en/of trans zijn. We komen op voor een beweging die representatief is voor iedereen, die opkomt voor de rechten van elke onderdrukte groep en waarin iedereen zich thuisvoelt. Daarvoor moeten we kijken naar wat ons verenigt in plaats van naar wat ons onderscheidt.

Wat ons verenigt is onze plaats in het productieproces. Er is geen gebrek aan rijkdom in deze maatschappij. Degenen die het produceren zijn niet de aandeelhouders, de nette managers of de omhooggevallen bankiers. Het is de sociale klasse van de werkenden. Zij produceren alles, zij zijn ook in staat om alles te blokkeren door het werk stil te leggen en om nadien het werk te hervatten zonder de parasieten aan de top van de bedrijven. Het collectiviseren van de grote bedrijven en banken, zou het mogelijk maken om democratisch te plannen hoe we met de gemeenschap voorzien in de behoeften van de hele bevolking.

We zouden de lonen fors kunnen verhogen en de arbeidstijd verkorten, zodat iedereen een fatsoenlijke job en levensstandaard heeft. De economische bevrijding van vrouwen zou betekenen dat het krijgen van kinderen niet langer tot armoede en onzekerheid leidt. We zouden echt de vrijheid hebben om een gewelddadige of gewoon ongelukkige relatie te verlaten zonder in schrijnende armoede te vervallen. Het drastisch opvoeren van de middelen voor openbare diensten zou toegang geven tot de gezondheidszorg die vrouwen nodig hebben, met inbegrip van gratis contraceptie en abortus, alsook andere diensten die veel van het onbetaalde huishoudelijke werk dat zwaar op vrouwen weegt, overnemen.

Een verandering van economisch systeem – waarbij niet langer alles gericht is op de winsten van een kleine groep kapitalisten – zou de houding tegenover vrouwen fundamenteel veranderen. Ons lichaam zou niet langer gebruikt worden voor marketing of als lustobject gezien worden.

Is systeemverandering ambitieus? Ongetwijfeld. Maar welke andere keuze hebben we als we een einde willen maken aan de plaag van vrouwenonderdrukking?

Bouw mee aan actiecomités tegen seksisme

Voor een project als dit moeten we met veel meer de strijd aangaan en dit nu beginnen te organiseren. In een aantal steden zijn er al comités van Campagne ROSA. Aarzel niet om lid te worden en actief deel te nemen aan de ROSA-comités. Is er nog geen groep in je stad, buurt, school of werkplaats? Dan kan je daar misschien zelf mee beginnen. We helpen je graag op weg. 

Een eerstvolgende afspraak is 8 maart. Van de internationale vrouwendag willen wij terug een dag van strijd voor system change maken. Dat is hoe die actiedag meer dan 100 jaar geleden tot stand kwam. In de campagne naar de acties en op 8 maart zelf bouwen we aan een beweging waarmee we overwinningen kunnen afdwingen.

Afspraken op 8 maart: