Over de mediabelangstelling heeft de IJzerwake sinds vorig jaar niet meer te klagen. Het verbod op het neonazifestival ‘Frontnacht’ in vredesstad Ieper zette toen de spots op de bijeenkomst van extreemrechts en alle ranzigheid die daarmee gepaard gaat. Met neonazistische groepen hoopten de organisatoren jongeren aan te trekken. Op de IJzerwake kan je immers niet naast de vergrijzing kijken. ‘Frontnacht’ mocht vorig jaar niet doorgaan nadat de stad Ieper zich onder druk van de dreiging van tegenprotest strenger had opgesteld.
Dit jaar kozen de organisatoren voor een voorzichtiger evenement. De traditionele ‘Kameraadschapsavond’ van onder meer Voorpost werd naar de weide in Steenstrate gehaald en gepromoveerd tot officieel onderdeel van een tweedaagse IJzerwake. Bedoeling was om liederen te zingen en nadien bij een drankje en wat muziek na te praten. Omdat het vredescharter van de stad Ieper niet was ondertekend, werd geen toelating gegeven. De Raad van State trok dat verbod in. Hopen dat het gerecht en de officiële instellingen de antifascistische strijd in onze plaats zullen voeren, is uiteraard een illusie.
Met volgens de ‘Krant van West-Vlaanderen’ een honderdtal aanwezigen was die ‘Kameraadschapsavond’ een marginale bedoening. Er waren studenten van NSV, aanhangers van Voorpost en Schild & Vrienden. Filip ‘Maserati’ Dewinter kwam eveneens meezingen. Voor het zingen verklaarde een woordvoerder: “We maken er geen geheim van dat we van de IJzerwake het grootste nationalistisch treffen in ons land en zelfs in Europa willen maken.” Dat lijkt erg ambitieus voor een evenement dat jaar na jaar kleiner wordt. Aanvankelijk hadden de organisatoren het dit jaar over 2.500 aanwezigen, nadien trokken ze dat op tot een voor een betalend event wel erg vage schatting van 2.500 à 3.000. Alleszins een pak minder dan de zowat 5000 aanwezigen die tot voor enkele jaren telkens naar Steenstrate afzakten voor de extreemrechtse hoogmis van de IJzerwake.
Dit jaar was Dries Van Langenhove de centrale spreker in een wanhopige poging tot verjonging. Uiteraard speelt ook het proces tegen Schild & Vrienden mee. Mogelijk worden Van Langenhove en co veroordeeld en nadien is het zelfs voor de IJzerwake en de VB’ers die het daar voor het zeggen hebben riskant om hem zo sterk te promoten. In een interview met het extreemrechtse ‘t Pallieterke klaagt Van Langenhove dat de gerechtelijke vervolging doorweegt en dat zijn tegenstanders steeds weer voor uitstel zorgen. Het laatste vertragingsmanoeuvre kwam nochtans van zijn eigen advocaat Hans Rieder, die de voorzitter van de rechtbank onpartijdigheid verwijt wegens zijn opstelling in de zaak-Hoeyberghs waarin Rieder eveneens optrad. Terloops kan opgemerkt worden dat de haatfabriek die KVHV-Gent is Rieder al heel wat klandizie heeft opgeleverd.
De dreiging van een mogelijke veroordeling speelde eerder mee in het vertrek van Van Langenhove uit het parlement. Tot een harde breuk tussen VB en Van Langenhove kwam het niet. Integendeel: door hem als hoofdspreker op een door het VB gedomineerde IJzerwake te plaatsen, wordt de innigheid van de banden bevestigd. Om de schijn van ‘onpartijdigheid’ hoog te houden, worden VB-kopstukken niet als centrale spreker ingezet. Achter de schermen en ook op de weide zelf is de controle over de IJzerwake echter stevig in VB-handen. Vier van de vijf officiële beheerders van de vzw staan openlijk bekend als VB’er: Lieve Van Onckelen, verantwoordelijke voor het Bormshuis waar de vzw officieel is en voormalig VB-provincieraadslid; Paul Beheyt, VB-gemeenteraadslid in Aalter; Luc Vermeulen, verantwoordelijke van de ordedienst van het VB en bestuurslid van VB Berlaar; Johan Vanslambrouck, VB-gemeenteraadslid in Zandhoven. Enkel voorzitter Wim De Wit houdt officieel wat afstand van zijn partij. De tijd dat er nog een eenzame N-VA’er bij de IJzerwake betrokken is, ligt ondertussen in het verleden. N-VA’er Luk Lemmens was in de beginjaren bestuurslid van de IJzerwake. Wellicht verklaart dat zijn agressieve rol in de ‘anti-woke’ cultuuroorlog als provinciaal gedeputeerde in Antwerpen.
Op de IJzerwake hield Van Langenhove een bizarre toespraak. Hij riep de bejaarde aanwezigen op om te stoppen met porno kijken en netflixen. Ze zouden beter een gezin stichten en aan sport doen, liet hij weten. Wellicht had hij de aanwezigen beter opgeroepen om dit aan hun kleinkinderen te vragen. Sommigen vroegen zich ongetwijfeld af welke linkse anti-Vlaamse kaakslag die ‘Netflix’ was. De Wit haalde uit naar de ‘fascistische’ methoden van het stadsbestuur. En nee, het ging niet om een toenaderingspoging vanwege IJzerwake, waar huldigingen aan fascisten als Staf De Clercq een vast en prominent onderdeel van het programma zijn. Van Langenhove maakte optimaal gebruik van zijn passage om zijn ego nogmaals te strelen. Hij liet in het interview vooraf nog weten dat hij een boek schrijft. Het onderwerp? ‘Me, myself and i’, wat ook het steeds terugkerende thema is van zijn video’s en eigenlijk van alles wat Van Langenhove doet.
Voor de IJzerwake en meer algemeen voor het VB werd een probleem in de verf gezet. Het Vlaams Belang scoort bijzonder hoog in de peilingen en wil volgend jaar het cordon sanitaire minstens op gemeentelijk vlak doorbreken. Maar ondertussen is de actieve basis van de partij en van het extreemrechts Vlaams-nationalisme onderhevig aan een stevige vergrijzing en slaagt Van Grieken er ondanks alle gratis vaten niet in om jonge aanhangers ook buiten het café en de sociale media op een significante schaal georganiseerd te krijgen.
Antifascisten mogen dit echter niet zien als een signaal om te berusten. De electorale groei van extreemrechts is een gevaar. Dit kan leiden tot barsten in het cordon sanitaire. Het zal groepjes in de marge zelfvertrouwen geven om zich niet te beperken tot online haat. Dat zagen we reeds met Schild & Vrienden, dat groeide in de marge van de electorale terugkeer van het Vlaams Belang. Een week geleden kon het VB een protestmars tegen zinloos geweld in Zelzate grotendeels kapen. Dat is natuurlijk hypocriet: na de verkiezingsoverwinning van het VB in 2019 waren er een hele zomer lang berichten over incidenten van zinloos geweld door extreemrechtse aanhangers… (van het pesten van klimaatjongeren op Pukkelpop tot fysiek geweld tegen mensen met een migratie-achtergrond).
Strijdbaar antifascistisch verzet is en blijft meer dan nodig. Zeker in een context van een enorme ongelijkheid en bijhorende sociale spanningen, is een offensieve verdediging van sociale eisen cruciaal. Ons antifascisme is gericht op het organiseren en mobiliseren van diegenen die antwoorden hebben op de extreme ongelijkheid. Daarmee zullen we de actieve aanhang van extreemrechts uiteraard niet overtuigen, maar we kunnen wel een impact hebben op bredere lagen die vandaag misleid worden door de verdelende haat van extreemrechts of die denken dat ze ‘tegen het establishment’ stemmen als ze met hun keuze in het stemhokje de Maserati van Dewinter financieren.
