Extreemrechts kijkt zowat overal in Europa uit op electorale winst. Niet alleen het Vlaams Belang, maar ook de PVV van Wilders (Nederland), het RN van Le Pen (Frankrijk), de Fratelli d’Italia van Meloni (Italië), de FPÖ (Oostenrijk) en anderen kunnen de grootste partij worden in hun land of regio. Daarnaast staan partijen als de AfD (Duitsland), Chega (Portugal) en Sverigedemokraterna (Zweden) op winst. Vandaag is extreemrechts in het Europees Parlement verdeeld, met een deel dat tot de fractie ‘Identiteit en Democratie’ behoort terwijl anderen bij de Europese Conservatieven en Hervormers zitten. In die laatste fractie zetelt behalve Meloni, Vox en de Poolse PiS ook de N-VA. In de aanloop naar de Europese verkiezingen lopen de spanningen verder op.
Vorige week was er een top in Madrid georganiseerd door het extreemrechtse Vox en de Europese Conservatieven en Hervormers die een ‘globale alliantie van patriotten’ willen opzetten gaande van aanhangers van Trump over extreemrechts uit Latijns-Amerika tot Meloni en Orban in Europa. De nieuwe Argentijnse president Javier Milei werd als een rockster onthaald op een meeting met 10.000 aanwezigen in Madrid. Het asociale beleid van aanvallen op de Argentijnse werkende klasse en de armen is een voorbeeld voor extreemrechts in Europa. Marine Le Pen, die nochtans tot de ID-fractie behoort, was een opgemerkte aanwezige op de bijeenkomst in Madrid. Ook de leiding van het Portugese Chega, eveneens deel van de ID-fractie, was present.
Ondertussen komt het aanhoudende conflict tussen Alternative für Deutschland (AfD) en de Rassemblement National (RN) in een stroomversnelling. Het rommelt al langer tussen beide partijen. Begin dit jaar leidde de AfD-deelname aan een meeting van de neonazi Martin Sellner om plannen te smeden voor massale deportaties tot grootschalig antifascistisch protest in Duitsland. Le Pen nam toen afstand van de AfD. Het Vlaams Belang deed dit uitdrukkelijk niet en bleef spreken over omvolking. De uitspraak van AfD-kopstuk Maximilian Krah dat “niet elke SS’er automatisch een crimineel was”, wordt door de partij van Le Pen nu aangegrepen om te dreigen met het opblazen van de ID-fractie.
Lees het artikel van Antifascista Siempre over Krah en de ruzie binnen extreemrechts
Niet dat Le Pen een probleem heeft met neonazi’s, in haar eigen familie lopen er wel een paar rond. Mogelijk speelt anti-Duits nationalisme een rol in de opstelling van haar partij. Wellicht wordt er ook nagedacht over de mogelijkheid van een bredere extreemrechtse Europese fractie, naar het model van de top in Madrid afgelopen weekend. Meer ‘gematigde’ leden van de EC R-fractie, zoals die van N-VA, denken er openlijk over na om over te stappen naar andere fracties maar wachten tot na de verkiezingen. De positie van Le Pen en het RN zou wel eens bepalend kunnen zijn in de vraag wie de leider van extreemrechts in Europa wordt.
Het Vlaams Belang blijkt daarbij eerder vastgelijmd aan het Duitse AfD. De massale deportatieplannen waar AfD over droomt, werden niet veroordeeld. Martin Sellner, de aanstoker van die plannen, was vorig jaar nog te gast bij de Vlaams Belang studenten van de NSV in Leuven. De beschuldigingen over Chinese spionage door de omgeving van AfD-kopstuk Maximilian Krah zijn voor de partij van Dewinter geen probleem. Meer nog: enkele op Chinees aansturen parlementaire vragen werden bijna letterlijk in dezelfde bewoordingen gesteld door zowel AfD als VB-verkozenen. Van Grieken was meermaals te gast bij de AfD, waarbij hij onder meer opriep om “trots” te zijn over het Duitse verleden.
Rond de SS-uitspraken van Krah verwijst het VB door naar Gerolf Annemans, huidig Europees parlementslid die de afgelopen jaren de leiding doorgaf aan coming man Tom Vandendriessche, stilaan de nummer twee van het Vlaams Belang. Annemans stelt dat Krah “in groeiende mate problematisch is voor de samenwerking in het Europees Parlement” en een “nutteloze discussie opstart.” De samenwerking opblazen, hoeft voor Annemans echter niet.
De kans dat de breuk tussen het AfD en RN zich doorzet, is echter groot en heeft gevolgen in België. De gerechtelijke stappen van Le Pen tegen Chez Nous in Wallonië zullen bij het Vlaams Belang niet enthousiast onthaald worden. Het Vlaams Belang deed er alles aan om een stabiele Waalse partner op te zetten. Het promootte Chez Nous en haalde daarvoor onder meer Jordan Bardella van het RN naar België. Onderdeel van het akkoord tussen VB en Chez Nous is dat die laatste Brussel overlaat aan het VB.
Met de nodige financiële ondersteuning zette Chez Nous vooral op sociale media in, fysieke organisatie lukt minder door antifascistisch protest. Chez Nous dacht de populariteit van Le Pen in Wallonië te kunnen uitspelen, maar daar steekt Le Pen zelf een stokje voor. Begin dit jaar protesteerde het Rassemblement National tegen het gebruik van de afbeelding van Le Pen op propaganda van Chez Nous in de provincies Henegouwen en Namen. Ondanks de belofte van Chez Nous om dit niet meer te doen, verschenen er begin mei in Luik pamfletten met de afbeelding van Le Pen waarop het Rassemblement National naar de rechter trok om dit te verbieden. Er werden zelfs dwangsommen gevraagd om bij elke overtreding meteen deurwaarders in te zetten. De breuk met Chez Nous wordt verklaard door de kandidatuur van extreemrechtse militanten die in het verleden het logo van het FN gebruikten. Het zou van wel erg veel naïviteit getuigen als het RN echt dat aangebrande figuren uit het verleden niet naar Chez Nous zouden trekken. Het gerechtelijke gevecht ondergraaft alleszins de poging om een stabiele extreemrechtse partij in Wallonië op te zetten.
Het geruzie binnen extreemrechts in Europa betekent helaas niet dat een zwarte zondag kan afgewend worden. Deze partijen surfen op gevoelens van vervreemding en onbehagen, uitdrukkingen van een systeem in crisis in een tijdperk van wanorde. Gevestigde partijen schuiven op naar een rechtsere retoriek van haat en verdeeldheid. Ze doen dit bij gebrek aan echte antwoorden op de tekorten en toenemende sociale problemen als gevolg van het kapitalisme. Dit maakt extreemrechts aanvaardbaarder terwijl het zich toch als ‘anders’ kan voorstellen. Die combinatie brengt het tot recordscores in de peilingen en straks wellicht in de verkiezingen. Het brengt ruzies met zich mee over wie de baas van extreemrechts in Europa wordt. Ondertussen is extreemrechts overal eensgezind in het opvoeren van de haat tegen de zwaksten in de samenleving en over een project van een asociaal beleid naar het model van figuren als Milei en Trump die ijverig de belangen van de rijksten verdedigen.
