De bruine draad tussen ‘genormaliseerd’ extreemrechts en de klassieke neofascistische groepen
Extreemrechtse ‘actiegroepen’ zoals Voorpost voelen zich gesterkt door de electorale opgang van extreemrechts in Europa en gaan over tot meer gespierde/gewelddadige acties.
door Bart Van der Biest, Lid Uitvoerend Comité BBTK-SETCa BHV en Coördinatie van Antifascisten in België (CAB)
Een triest hoogtepunt in ons land was de bestorming door Voorpost van een voormalig hotel in Zutendaal in Limburg eind juni waar vijf gezinnen van asielzoekers met kleine kinderen gehuisvest waren. De neofascistische militanten vatten plaats op het dak, hingen het opvangcentrum vol met affiches en intimideerden de bewoners met vuurpijlen en rookbommen. Voorpost wordt in de klassieke media doorgaans geduid als ‘nationalistische actiegroep’. Dit is echter een vlag die de lading verre van dekt. Antifascistische veteranen kunnen getuigen dat dit zeker geen koorknapen zijn die zich beperken tot het paraderen in uniform …
Neofascistische kaderorganisatie
Voorpost is de erfgenaam van geüniformeerd extreemrechts in Vlaanderen dat op militaire leest geschoeid is. De voormalige concullega’s van de VMO (Vlaamse Militanten Orde/Organisatie) werden in mei 1981 veroordeeld als privémilitie wegens geweldplegingen, ontvoeringen, illegale samenkomsten, wapenbezit, aanslagen en vandalisme. De VMO werd verboden. Bert Eriksson ging met heel wat andere militanten voor een jaar de cel in. Voormalige VMO’ers vonden een nieuwe thuis bij Voorpost.
Elke historische vergelijking loopt vroeg of laat mank, maar in de periode van nazi-Duitsland zou Voorpost met hun blauwe hemden eerder de elitaire SS en de VMO met de bruine hemden de ‘plebejische’ SA zijn. Ondanks het verbod van de VMO zouden decennia nadien nog uniformen en vlaggen verschijnen bij ‘nationalistische’ vieringen binnenskamers. Luc Vermeulen – op de eigen website omschreven als ‘stichter en oud-actieleider’ – laat zich bij gelegenheid ook eens graag fotograferen met memorabilia van de VMO.
Voorpost is een traditionele neofascistische kaderorganisatie die zich echter aan de moderne tijd heeft aangepast. Naar eigen zeggen telt de beweging meer dan 1000 leden, waaronder heel wat leden en mandatarissen van Vlaams Belang. Maar de organisatie is eerder berucht omwille van gespierde acties en haar ordedienst bij ‘nationalistische’ manifestaties. Als de zwarte handschoentjes aangetrokken worden, weet je hoe laat het is …
Het bestaan van Voorpost en de innige organische band met het Vlaams Belang zorgt ervoor dat er zich geen enkele geloofwaardige extreemrechtse politieke concurrent naast het VB kan ontwikkelen in Vlaanderen. Ofwel bevinden extreemrechtse organisaties zich in de directe periferie van het VB zoals NSV, Schild&Vrienden, KVHV … ofwel kom je meteen terecht in de marginale neonazistische scene zoals het verboden, terroristische BBET (Bloed Bodem Eer Trouw) en diens erfgenaam Project Thule van Tomas Boutens.
Voorpost werd pas in 1976 opgericht terwijl de VMO in verschillende gedaanten al in de jaren ‘50 van de vorige eeuw de straten onveilig maakte. Het was een initiatief van een aantal leden van de vormings- en actieorganisatie Were Di (1963-2007) met als maandblad ‘Dietsland-Europa’. Bij de oprichters behoorden Vlaams Blokkers van het eerste uur. Roeland Raes en Francis Van den Eynde werden de eerste voorzitters, Luc Vermeulen de actieleider.
Ideologisch gezien omschrijft Voorpost zich als ‘heelnederlands’ en streeft dus naar de hereniging van Vlaanderen met Nederland en heeft dan ook een werking in Vlaanderen, Nederland en Zuid-Afrika. Zowel de verdediging van het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime als amnestie voor nazi-collaborateurs behoorden tot de corebusiness. Als solidaristen (naar het voorbeeld van het Verdinaso) keert Voorpost zich radicaal tegen de klassenstrijd. Er vallen trouwens meer gelijkenissen te trekken tussen Voorpost en het vooroorlogse Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen. Acties tegen de vakbonden staan traditioneel bovenaan het menu van extreemrechts als de context het toelaat of vraagt. Nu het VB zich valselijk profileert als ‘sociaal en anti-neoliberaal’ (tegenover de N-VA) verschuiven dergelijke uitingen meer naar de achtergrond. Op het laatste economisch congres van het Vals Belang in september 2023 speelden de overgelopen donkerblauwen van LDD een vooraanstaande rol. Tot zover dus het vermeende sociale imago. Op initiatief van enkele ABVV-vakbondsafgevaardigden ging diezelfde dag een tegenmanifestatie door in Aalst.
Complottheorieën en incidenten
Voorpost vormt een belangrijke ideologische ruggengraat voor de partijkaders van het VB. Schild&Vrienden (S&V) trachtte in hun voetsporen te treden, maar weegt toch een beetje té licht in vergelijking met ‘the real thing’. Oud-VMO’ers kan men aan de toog al eens laatdunkend horen spreken over S&V als jonge, elitaire snotneuzen … Het tijdschrift van Voorpost ‘Revolte’ werd het slachtoffer van het nieuwe digitale tijdperk en stopte in 2019. Het werd vervangen door een digitale nieuwsbrief. Voorpost is vandaag één van de belangrijkste verspreiders en propagandisten van de omvolkingstheorie, een complottheorie dat eerst furore maakt bij extreemrechts en ondertussen zijn weg gevonden heeft in de mainstream.
Voorpost heeft wel degelijk lessen getrokken uit de vele juridische perikelen rond de VMO. Militaristische uitingen worden in de publieke ruimte zoveel mogelijk vermeden: geüniformeerd in strakke formatie paraderen wordt voorbehouden aan de klassieke nationalistische vieringen. In 1997 ging ‘actieleider voor het leven’, Luc Vermeulen, voor het VB werken en werd Voorpost in de feiten de ‘ordedienst’ van de partij. In 2008 diende het Vlaamse Gewest een klacht in tegen voorzitter Johan Vanslambrouck, Luc Vermeulen en de organisatie omwille van wildplakken en bendevorming. Vier jaar later werden ze echter van deze beschuldigingen vrijgesproken. In 2021 werden vier leden door de rechtbank van Mechelen veroordeeld voor aanzet tot haat en geweld wegens het ophouden van spandoeken met leuzen die de rechtbank ongepast achtte. Het vonnis werd later nietig verklaard omdat het hof zich onbevoegd achtte.
Voormalige leden en afscheuringen kwamen in woeliger water terecht omwille van terroristische activiteiten en/of intenties en openlijk neonazistische uitingen. Denken we maar aan de voormalige kringleider van Voorpost Limburg en oprichter van het ‘Vlaams Legioen’, die enige bekendheid verwierf met zijn pick-uptruck met nazisymbolen en verdacht werd van o.a. de brandstichting van een toen toekomstig asielcentrum in Bilzen. Of Daan C. en Kayley W. , steevast op het appel bij Voorpost-activiteiten, die verdacht worden van betrokkenheid bij de internationaal georganiseerde Amerikaanse neonazistische en terroristische organisatie ‘The Base’. The Base staat sinds kort op de terrorismelijst van de EU en behoort tot de ‘accelerationisten’: neonazi’s die een rassenoorlog willen ontketenen door het organiseren van provocaties en plegen van aanslagen.
Mobilisatie nodig
Er zijn genoeg voorbeelden te geven die duidelijk illustreren dat de strijd tegen (gewelddadig) extreemrechts op juridisch vlak zware beperkingen heeft.
De enige effectieve methode tegen deze zwarte pest is systematische, actieve (massa)tegenmobilisatie op basis van een sociaal programma met het doel deze groupuscules te marginaliseren en hen te verhinderen zich verder uit te bouwen.
In Vlaanderen zagen we de eerste jaren na ‘zwarte zondag’ (de electorale doorbraak van het Vlaams Blok op 24 november 1991) een dergelijke massabeweging met o.a. scholieren- en studentenstakingen, blokkades van VB-meetings en betogingen waar Blokbuster via de vele lokale comités een belangrijke rol in speelde. Ondertussen is anno 2024 extreemrechts in Vlaanderen echter bijna volledig genormaliseerd en wordt VB-voorzitter Tom Van Grieken (voormalige praeses en straatvechter van de NSV) in de mainstream media en entertainmentindustrie opgevoerd als “de ideale schoonzoon met de Colgate-smile.” De tegenreactie gebaseerd op actieve mobilisatie is op enkele uitzonderingen na met de jaren uitgedoofd in Vlaanderen.
In tegenstelling tot Vlaanderen speelt vandaag in Wallonië en Brussel de georganiseerde arbeidersbeweging een centrale rol in systematische tegenmobilisaties, wat maakt dat extreemrechts langs Franstalige kant zich amper kan organiseren in de openbare ruimte. Electoraal kende extreemrechts langs Franstalige kant met de laatste superverkiezingen geen doorbraak omwille van de stevigere antifascistische reactie én omdat de liberale MR via xenofoob populisme de extreemrechtse stem absorbeerde. Jonge politieke beloften van Chez Nous (het zoveelste nieuwe initiatief met de steun van zowel VB als de Franse RN) kiezen post-electoraal eieren voor hun geld en sluiten zich aan bij de MR die meer en meer ‘zwart-blauw’ wordt. Je kan het vergelijken met de jonge snaken van Schild&Vrienden die aanvankelijk in de rangen van de N-VA te vinden waren, maar met de electorale wedergeboorte van het VB in 2019 zich in hun echte ideologische stal nestelden.
Zoals de recente documentaire op RTBF “White Power, au cœur de l’extrême-droite” aantoont: er is wel degelijk een organische verbinding tussen enerzijds “respectabel”/genormaliseerd politiek extreemrechts en de meer openlijk gewelddadige, neofascistische groepen. In Vlaanderen speelt Voorpost een hoofdrol als waakhond van dit extreemrechts ecosysteem.
