Beeld je in: een provinciestad met ongeveer 50.000 inwoners waar extreemrechts aan de macht komt. Neen, we hebben het niet over Ninove, maar over Fréjus in de Franse Var-regio vlakbij St Tropez. Daar is het Rassemblement National van burgemeester David Rachline sinds 2014 aan de macht. Het boek ‘Les Rapaces’ (‘De roofvogels’) door journaliste Camille Vigogne Le Coat (L’Obs) maakt een bilan op van wat we ‘Ninove-aan-de-Middellandse-Zee’ kunnen noemen. Het verhaal van Fréjus is er één van zon, zee, corruptie en fascisten.
Recensie door Geert Cool
Fréjus is belangrijk voor het Rassemblement National. Tot Perpignan in 2020 in handen van Louis Aliot viel, was het de grootste gemeente onder extreemrechts bestuur. Fréjus moest aantonen dat extreemrechts ‘aanvaardbaar’ en stabiel kan besturen. De eerste lokale bestuurservaringen van het Front National in de jaren 1990 waren niet bepaald succesvol en eindigden vaak met corruptieschandalen. Fréjus moest aantonen dat de jonge generatie aanhangers van Marine Le Pen het anders en beter zou doen. Het stadje aan de Middellandse Zee is bovendien een bastion van waaruit de regionale invloed van het Rassemblement National wordt versterkt. Bij de laatste parlementsverkiezingen was extreemrechts in de regio Var goed voor 7 van de 8 zetels. Zes ervan werden al in de eerste ronde veroverd.
Rachline kwam in 2014 aan de macht met een anti-corruptiecampagne. Heel wat regionale verkozenen in de streek eindigen hun politieke loopbaan met een veroordeling wegens corruptie. De nauwe banden met projectontwikkelaars en bouwbedrijven worden gecombineerd met een beleid van favoritisme en het uitdelen van betaalde postjes en cadeaus. In Fréjus en het naburige Saint Raphael controleert Alexandre Barbero een imperium met een bouwbedrijf, een wijndomein, hotels en restaurants. Politici dansen naar zijn pijpen. Welke partijkleur die politici hebben, is voor de winstbelangen niet van tel.
Eens verkozen neemt Rachline een groot deel van de topambtenaren van zijn voorganger over. Die rechtse voorganger mag ook met een dienstwagen blijven rijden. Er wordt gefluisterd dat ze een deal sloten. Met een topambtenaar trekt Rachline meteen naar Barbero om afspraken te maken. Naar verluidt zou hij er met een enveloppe buiten gekomen zijn. Het vermoeden van smeergeld zou nadien enkel groter worden. Zo zijn er luxe-aankopen, onder meer van dure horloges, die de burgemeester door zijn chauffeur laat doen en die telkens cash betaald worden. Er zijn ook de luxueuze etentjes en als er een flesje gekraakt wordt, is het regelmatig eentje van enkele honderden euro of meer (dit boek leerde ons dat een Château-Cheval-Blanc uit 2010 maar liefst 1500 euro kost!). Op het stadhuis vloeit de alcohol rijkelijk, worden dames tot laat in de nacht ontvangen door de burgemeester en het veiligheidspersoneel vond al eens sporen van cannabis na een zoveelste nachtelijke bespreking. Racisme en seksisme zijn vaste agendapunten op die ‘besprekingen’.
De politie van Fréjus wordt aangemoedigd om zich repressief op te stellen. Extreemrechtse agenten klussen na de uren bij als veiligheidsagenten van het Rassemblement National en gaan trots op de foto met Le Pen. Hun motoclub krijgt meteen een lokaal van de gemeente. Bij de toekenning van sociale woningen krijgen partijmilitanten voorrang. Vrienden van de partij, inclusief gekende neonazi’s, krijgen jobs bij de gemeente en in allerhande instellingen en verenigingen die ermee verbonden zijn. Tegelijk wordt bespaard op zaken als kinderopvang en sociale diensten. Dat volstaat echter niet om de extra uitgaven te compenseren, waardoor de publieke schuld sterk toeneemt.
Het boek stelt Rachline voor als een losbol die graag feest, maar tegelijk een strakke controle heeft over een netwerk van mensen die van hem afhankelijk zijn. Hij verdedigt zijn eigen belangen en weet dat die verbonden zijn met die van grote lokale ondernemers zoals Barbero. Vanuit die optiek zorgt hij ervoor dat de rechtse burgemeester van Saint Raphael geen extreemrechtse concurrentie hoeft te vrezen. Op regionaal vlak worden eveneens afspraken gemaakt met de rechtse Les Républicains. De winstbelangen smeren de samenwerking. Als er ruis in het netwerk dreigt, kan Rachline probleemloos mensen wegpromoveren. Toen zijn ex-vriendin dreigde om de vuile was buiten te hangen, werd ze binnen de kortste keren een parlementslid dat elke maand de prijs voor haar stilzwijgen op haar bankrekening ziet verschijnen.
Dit is geen louter lokaal schandaal. De kopstukken van het Rassemblement National zijn kind aan huis in Fréjus. Steeve Briois, de burgemeester van Hénin-Beaumont in het noorden van Frankrijk, en partijvoorzitter Jordan Bardella komen er regelmatig over de vloer. In de hotels van Barbero kunnen ze ‘gratis’ terecht. Partijbijeenkomsten eindigen soms met een privaat feest bij Barbero thuis. En het Rassemblement National hield de afgelopen jaren wel wat nationale bijeenkomsten in Fréjus. Rachline is vice-voorzitter van de partij en stelt zich graag voor als een persoonlijke vriend van Marine Le Pen, voor wie Fréjus een favoriete vakantiebestemming is. En dan is er natuurlijk nog het politieke belang van Fréjus, waar het cordon sanitaire onbestaande is.
Eind 2023 raakte bekend dat de onthullingen over Rachline aanleiding gaven tot een gerechtelijk onderzoek. Het Rassemblement National reageerde erg voorzichtig en blijft zijn kopstuk verdedigen. Tot vandaag is hij ondervoorzitter en lid van het uitvoerend bestuur van de partij van Le Pen en Bardella. Nochtans is er een reële kans dat Rachline de traditie van veel regionale politici verderzet en zijn politieke loopbaan moet eindigen door een veroordeling wegens corruptie.
Wat is het bilan van 10 jaar extreemrechts bestuur voor de lokale bevolking? Dat is gemengd. Voor de rijksten is het positief. Hun winstbelangen worden goed gediend en ze krijgen alles wat ze vragen. Voor de armste lagen van de bevolking daarentegen is er een realiteit van ellende gekoppeld aan repressie en het verdwijnen van openbare dienstverlening. Champagneslurpende extreemrechtse politici als Rachline stoppen hun exclusieve Hublot-uurwerk van 15.000 euro snel weg als ze zich “volks” willen voordoen. Dat imago hebben ze nodig om toegang tot de vetpotten te behouden, zodat ze de belangen van hun rijke vrienden kunnen dienen en zelf in alle luxe leven.
Dit boek legt bloot hoe Rachline en zijn bende niet anders zijn dan de corrupte rechterzijde die voor hen aan de macht was in Fréjus. De schrijfster drijft Rachline in het nauw en publiceert de bochten (lees: leugens) die hij maakt om zijn misstappen toe te dekken. Ze besluit met harde woorden van een voormalige medestander en parlementair van het Rassemblement National, Bruno Bilde: “Het ergste is dat we allemaal vermoedens hadden. (…) Van bij het begin behield hij dezelfde mensen rond zich van de vorige corrupte meerderheid.” Dit boek volstaat op zich natuurlijk niet om extreemrechts efficiënt te bestrijden, maar het reikt nuttige argumenten aan die de antifascistische strijd versterken.
Camille Vigogne Le Coat (november 2023), ‘Les Rapaces’, 208 pagina’s, Les Arènes, Parijs. Prijs 20€
