Het Vlaams Belang werd op 9 juni de grootste in 143 Vlaamse gemeenten, nu was dit in slechts twee het geval: Ninove en Denderleeuw. In steden als Antwerpen, Gent en Leuven blijft het VB op dit ogenblik achteruitgaan. Geconfronteerd met het rechtse discours van N-VA moet Dewinter in Antwerpen steeds ranziger uit de hoek komen, waardoor hij zeker tegen de achtergrond van een erg diverse bevolking een karikatuur van zichzelf lijkt. Extreemrechts afschrijven, is helaas voorbarig in een context van steeds grotere ongelijkheid en bijhorende sociale problemen.
In Ninove haalt Forza Ninove een absolute meerderheid. Op 9 juni gaf een kwart van de kiezers in Ninove een voorkeurstem aan Guy D’Haeseleer. Nu was dat bijna 40% van wie stemde. Waarom kan extreemrechts hier zo scoren? Er is een combinatie van factoren met het verdwijnen van lokale industrie en tewerkstelling, een afbouw van alle openbare (en private) dienstverlening, een hogere druk op de huisvestingsmarkt en openbare diensten door een snelle toename van de bevolking als gevolg van het asociale en onbetaalbare huisvestingsbeleid in Brussel en dan komt daar een enorme nadruk op racisme vanwege alle partijen bovenop. Verder is er een traditie van extreemrechts. Reeds bij de eerste doorbraken van het Vlaams Blok waren er actieve kernen in de Denderstreek. De afgelopen jaren heeft D’Haeseleer met Forza Ninove een lokale dienstverlening uitgebouwd. Van mensen helpen met het invullen van een belastingbrief tot het tekenen van elk rouwregister van een inwoner uit Ninove. Waar andere partijen zich steeds meer beperken tot marketing, is Forza Ninove lokaal ingeplant.
In 2018 haalde Forza Ninove net geen absolute meerderheid en vormden alle andere partijen een coalitie. Bij N-VA was daar enige overredingskracht voor nodig. Nu haalt Forza Ninove 18 van de 35 zetels. D’Haeseleer kondigde aan met N-VA (dat 1 van haar 2 zetels verloor) te zullen spreken, maar de kans op een coalitie is onbestaande. Forza Ninove heeft dat gesprek vooral voor de propaganda nodig. Als De Wever deze deur opent, dreigt zijn partij ook buiten Ninove leeggezogen te worden door extreemrechts. Dat N-VA de partij van de harde asociale Arizona-aanvallen op de werkende klasse is, vormt voor het Vlaams Belang geen probleem. Wel integendeel.
Forza Ninove zegt op te komen voor sociale diensten zoals een nieuw ziekenhuis en een extra woonzorgcentrum. Beter gezegd: het wil dit laten onderzoeken. Wel concreet zijn de beperkingen op de toegang tot sociale woningen en sociale hulp (voorgesteld als te vrijgevig en een ´Win-for-life´) en strikte controle op de catalogus van de bibliotheek, de menu van de schoolmaaltijden, de taal van marktkramers, de schmink tijdens het sinterklaasfeest… Besparingen op de sociale sector gaan hand in hand met een toename van repressie, de inzet van private veiligheidsdiensten, GAS-boetes en verplichte gemeenschapsdienst voor wie beroep doet op het OCMW. Als extreemrechts schrijft dat het “meer GAS wil geven”, zijn wij wellicht niet de enigen die de walgelijke historische connotatie daarvan opmerken. Forza Ninove wil een doorgedreven controle op het leven van de Ninovieters: “Voor mensen die hier al legaal verblijven, is er slechts plaats in onze samenleving voor zover ze zich integreren, bijdragen tot onze welvaart, zich schikken naar onze wetten en normen en respect hebben voor onze waarden, cultuur en tradities.” Hoeveel GAS zal de waardenpolitie straks geven? Forza Ninove wil een open jacht op mensen zonder papieren. Subsidies voor culturele of sportclubs kunnen enkel als er uitsluitend Nederlands wordt gesproken. Beloften van strijd tegen corruptie en vriendjespolitiek zijn doorgaans de eerste die gebroken worden eens extreemrechts zelf postjes en contracten kan uitdelen. Dit zagen we onder meer in Franse gemeenten waar extreemrechts aan de macht kwam.
In Denderleeuw stelt zich ondertussen hetzelfde scenario als in Ninove zes jaar geleden. Het VB werd hier de grootste met net geen 40%. Ofwel komt er een coalitie van het VB met N-VA, ofwel de meest waarschijnlijke optie van een coalitie van alle andere partijen tegen het VB. Zoals Ninove leert, volstaat dit niet om een verdere groei van extreemrechts te stoppen. Zonder collectieve antwoorden vanuit de arbeidersbeweging op de voedingsbodem voor extreemrechts en een daadwerkelijke aanpak van sociale problemen, kan extreemrechts verder groeien. Een sterke, strijdbare linkse oppositie is nodig om op te boksen tegen de scores van extreemrechts. Een PVDA-lijst in Ninove had mogelijk een links alternatief geboden aan wie een proteststem wilde uitbrengen. Meer dan dat is er ook sociale strijd nodig om op te boksen tegen de verdeel-en heerspolitiek en haatzaaierij van extreemrechts. Met de asociale plannen van de aankomende Arizona-regering zal de voedingsbodem voor extreemrechts enkel groter worden.
Een week voor de verkiezingen verklaarde Van Grieken triomfantelijk dat het cordon sanitaire “op springen staat.” Dat leek vooral bedoeld om zijn troepen moed in te spreken. Met de ‘overwinningsnederlaag’ van 9 juni was de springplank naar grootschalige lokale bestuursdeelname al verdwenen. Nu moet Van Grieken het hebben van Ninove, een overwinning die hij snel claimde om het niet over de andere resultaten te moeten hebben. Mogelijk komt er daarnaast nog een doorbraak in gemeenten met lokale lijsten, het is in het bijzonder uitkijken naar Middelkerke waar Jean-Marie Dedecker (onafhankelijk parlementslid verkozen op een N-VA-lijst) zijn absolute meerderheid verloor en not amused was dat N-VA een eigen lijst indiende tegen die van burgemeester Dedecker. Rancune kan de drijfveer zijn om de ene VB-verkozene in Middelkerke aan boord te halen, zeker met een figuur als Dedecker. Elders zeggen N-VA’ers dat ‘gesprekken’ met het VB mogelijk zijn, wellicht vooral om de prijs voor hun deelname aan andere coalities op te drijven. Dit is het geval in Denderleeuw en Stabroek.
Extreemrechts aan de macht in Ninove moet een wake-up call zijn voor alle antifascisten. Laten we de vervreemding door jarenlang antisociaal beleid en de woede daarover misbruiken door partijen die enkel haat en verdeeldheid aanwakkeren? Of organiseren we een ernstig verzet tegen de asociale maatregelen op alle niveaus, gekoppeld aan een antifascistische inspanning in Ninove en de Denderstreek? Dat kan door het stelselmatig opvolgen van het lokale beleid; het bijeenbrengen van alle slachtoffers van rechts beleid, jongeren, onderdrukten en alle uitgebuitenen samen met activisten uit de arbeidersbeweging; de versterking van lokale organisatie-initiatieven en het uitwerken van campagnes gericht op de belangen van de werkende klasse in al haar diversiteit.
Aan Franstalige kant moet extreemrechts het stellen met één verkozene van Chez Nous in Moeskroen. In 2018 waren er een honderdtal lijsten van vier extreemrechtse formaties, met 13 verkozenen in 10 gemeenten. Nu waren er met veel moeite 6 lijsten. In Luik, Amay en zelfs Fleurus, waar Nicotra er niet in slaagde herkozen te worden, leverde dit geen enkele verkozene op. Dit kan mee verklaard worden door de Trumpisering van de MR, waarbij deze partij kiezers aantrekt die anders voor extreemrechts kiezen. Het is ook mee het resultaat van de consistente activiteiten van antifascistische netwerken en groepen, die bijdragen tot het blokkeren van extreemrechts. De dynamiek van de Coördinatie van Antifascisten in België (CAB) versterkt dit.
