Het Vlaams Belang probeerde te doen alsof het tevreden was met het verkiezingsresultaat. De partij haalde 19%, wat minder is dan de vooropgestelde 20%. Het is 1% meer dan in 2003, maar 5% minder dan in 2004. In de provincie Antwerpen verliest de partij een kamerzetel. In zowel Antwerpen als Gent verloor de partij ook electoraal terrein.
Het VB stelt dat het een veertiende overwinning op rij heeft geboekt. Of beter: “Dit is een algemene overwinning van rechts en centrumrechts in Vlaanderen”, stelt VB-voorzitter Vanhecke. De realiteit is immers dat het VB haar eigen doelstelling niet heeft gehaald. De partij blijft onder de grens van 20%. In 2004 slaagde het VB er nog in om 24% te halen en stak het zowel SP.a als VLD voorbij. Nu moet het VB de VLD terug voor laten gaan. De verwijzing naar de 18% in 2003 en bijgevolg de 1% vooruitgang voor te stellen als een nieuwe veertiende overwinning, komt niet geloofwaardig over.
Vanhecke beweerde: “Dit is weer een klinkende overwinning voor Vlaams Belang”. Om dat klinkende aspect te verduidelijken, moet hij evenwel verwijzen naar CD&V en Lijst Dedecker… Ook wordt geprobeerd om de verwijzing naar 2004 van tafel te vegen: “Ik vind deze uitslag geen terugval in vergelijking met 2004. Je mag geen appels met citroenen vergelijken. De vorige verkiezingen waren zeer speciaal. Er was het partijverbod, bijboorbeeld, of het vreemdelingenstemrecht. Die dingen speelden in ons voordeel.”
Het klopt dat het VB minder op deze verkiezingscampagne kon wegen in vergelijking met 2004. Maar ook in vergelijking met 2003 zijn er enkele minder goede resultaten voor het VB. De partij verloor immers in zowel Gent als Antwerpen bij de Kamerverkiezingen. In de provincie Antwerpen moet de partij zelfs een zetel inleveren. In de provincie Antwerpen haalt de partij 0,02% minder dan in 2003, in het kanton Antwerpen verliest het VB 2,03% (en haalt ze 28,43%). In Gent is de schade beperkter en verliest het VB 0,54% (waardoor er 16,81% overblijft). Voor de Senaat verloor het VB 1,50% in de stad Antwerpen (van 29,46% naar 27,96%) en 0,82% in Gent.
Die achteruitgang in Gent en Antwerpen wordt nu onder tafel geveegd in een poging om alsnog te kunnen spreken over een 14de opeenvolgende verkiezingsoverwinning. Er is dan wel een lichte vooruitgang tegenover 2003, maar toch lijkt het eerder over een overwinningsnederlaag.
Eén van de elementen die als oorzaak wordt aangehaald, is de doorbraak van de Lijst-Dedecker die op heel wat vlakken gelijkaardige standpunten inneemt als het VB. Dedecker lijkt te hebben begrepen dat populisme lonend kan zijn, zijn Nederlandse voorganger Pim Fortuyn toonde dit eerder reeds aan. Gerolf Annemans erkende over Dedecker: “We hebben het fenomeen verkeerd ingeschat. We zullen de relatie tussen het Vlaams Belang en de Lijst Dedecker de komende dagen intern moeten evalueren, en een ernstige analyse maken over hoe we ons tot hen hebben verhouden in het verleden, en over hoe we ons tot hen zullen moeten verhouden in de toekomst. Maar dat is iets voor de komende dagen, daar kan ik nu echt niets meer over zeggen.”
Mogelijk kan er kritiek komen op het feit dat het VB weigerde om haar aanbod aan Dedecker om de Senaatslijst te trekken waar te maken. Dedecker zou er mogelijk mee akkoord zijn gegaan, op voorwaarde dat de lijst breder zou zijn. Een soort van “Forza Flandria”. Die kansen zijn nu beperkter aangezien Dedecker en zijn aanhangers ervan zullen uitgaan dat ze hun electorale score de komende periode kunnen consolideren om nadien te herhalen.
Het Vlaams Belang is wat in de verdrukking gekomen door de Lijst-Dedecker die uit een zelfde populistische rechtse vaatje tapt. Dedecker heeft echter als voordeel dat hij als een “nieuw” gegeven overkomt in de politiek, met bovendien een duidelijkheid. Tegenover het Vlaams Belang is er een zekere gewenning waardoor de partij door velen steeds meer gezien wordt als een normale gevestigde partij. De zachtere campagnes van de afgelopen jaren hebben dat beeld niet afgezwakt. Hetzelfde fenomeen zagen we de afgelopen maanden bij het Franse Front National van Le Pen. Het FN haalde een slechte score bij de presidentsverkiezingen en nu opnieuw bij de parlementsverkiezingen van afgelopen weekend (5%).
Is dit het einde van extreem-rechts? Absoluut niet. Het Vlaams Belang kreeg nu meer concurrentie op haar eigen terrein, zowel inhoudelijk als qua publiciteitsgehalte van de campagne. Dat dringt de partij tijdelijk in een meer defensieve positie. Een voordeel voor het VB is wel dat er nog geen brede linkse formatie klaar staat om een alternatief te vormen op het ongenoegen tegenover de gevestigde partijen. Dat ongenoegen is duidelijk en de bereidheid om te zoeken naar een alternatief evenzeer. Maar tussen het ongenoegen en de uitbouw van een alternatief staat nog een muur van onbekendheid. De CAP-militanten zullen heel wat werk hebben om (samen met anderen) die muur te slopen doorheen concrete campagnes en acties met duidelijke standpunten.
Het VB kan nieuwe overwinningen boeken als het manieren vindt om sterker in te spelen op het aanwezige ongenoegen. De partij kan wel in het defensief komen indien een rooms-blauwe regering een hard besparingsbeleid voert dat leidt tot verzet van de arbeidersbeweging. In een dergelijke beweging zal het VB niet aan de kant van de arbeiders staan. Bovendien kan een dergelijke beweging leiden tot heel wat politieke discussie in ACV-kringen. De kloof tussen ABVV-basis en SP.a ten tijde van het Generatiepact is een kloof die ook (en mogelijk potentieel zelfs sterker) bestaat tussen ACV-militanten en CD&V. Dat kan de discussie over een politiek alternatief verder richting geven.
Bij de uitbouw van een links alternatief dat in staat is om de zoektocht naar een politiek alternatief op ruimere schaal te vertalen, ligt de ware bedreiging voor het Vlaams Belang maar evenzeer voor populistische krachten zoals LDD.
