Als twee honden vechten om een been, loopt een derde er mee weg. Niet Dewinter en niet Vanhecke volgen die laatste op als VB-voorzitter. Er is echter consensus gevonden rond de figuur van Bruno Valkeniers, oud-NSV’ers die via een omweg in het zakenleven langs de grote poort zijn politieke carrière heeft verdergezet. Van enig occasioneel straatgeweld is de nieuwe voorzitter niet vies, van goede banden met het patronaat al evenmin.
Opvolging zoals destijds na Dillen, maar toch kritiek op Dillen?
Vanhecke zal zichzelf laten opvolgen net zoals Dillen dit deed. De mogelijke kemphanen worden uiteengetrokken door een derde kandidaat met enige autoriteit het roer te laten overnemen. Dillen deed dit door geen kant te kiezen voor Dewinter of Annemans. Vanhecke door een andere kandidaat te zoeken buiten zichzelf of Dewinter. Bij de opvolging van Dillen was er interne discussie en dit werd breed uitgesmeerd in de media. De tegenstellingen tussen Dewinter en Annemans werden toen fel opgeklopt, ook al klopt het wellicht dat de carrièreplannen van beide politici in aanvaring waren gekomen. Fundamenteel waren die tegenstellingen echter niet en inmiddels heeft Annemans zich neergeled bij een ondergeschikte rol.
Vanhecke verklaarde op de nieuwjaarsreceptie van zijn partij dat het VB geen “gezellig clubje old boys” mag worden “dat zichzelf in stand houdt tot aan het pensioen”. Dat klinkt nogal pijnlijk voor de houding die destijds werd aangenomen door Karel Dillen die zichzelf liet uitroepen tot voorzitter-voor-het-leven en na zijn pensioenleeftijd pas de fakkel overliet. Hij zorgde er overigens voor dat het best betaalde parlementaire mandaat (in het Europees parlement) in de familie bleef… Moest het bij de PS gebeurd zijn, het VB had gesproken over een kaakslag voor Vlaanderen.
Het witte konijn van het VB
Bij de laatste parlementsverkiezingen weerklonk vanuit het VB nog kritiek op de witte konijnen bij de SP.a. De partij deed zelf echter even goed mee met de pogingen om figuren van buiten de tradionele politieke kringen op de lijsten te krijgen om hun carrière te lanceren. Dat gebeurde de afgelopen jaren met wisselend succes. Met radio-presentator (en vooral professioneel bezig met het eigen ego) Jurgen Verstrepen lukte dat minder goed, zodra die de kans zag om een grotere rol te spelen bij Dedecker was hij vertrokken. Marie-Rose Morel zorgde intern regelmatig voor hoogspanning en mag zich zorgen maken over haar politieke toekomst als Vanhecke een toontje lager gaat zingen in het VB. In Schoten is de aanval op de burgemeesterszetel mislukt en het ziet er niet naar uit dat de poging tot aanval op de vakbonden onder leiding van Morel dit jaar veel resultaat zal opleveren. Eerder werden ook witte konijnen binnen gehaald met bijvoorbeeld Anke Vandermeersch die haar rol van VB-babe met verve speelt, maar vraag haar liefst niet te veel over politiek want dat gaat moeilijker.
Er werd nog een ander “wit konijn” binnen gehaald, één waarover de partij meer zekerheid kon hebben. Bruno Valkeniers was als student reeds actief bij de NSV, de studentenclub van het VB. Hierover verklaarde hij in februari 2007 nog: “Ik schaam me niet voor dat occasionele straatgeweld.” Na zijn studies werd Valkeniers actief als patroon. Hij bleef het VB steunen, maar van achter de schermen en via de Vlaamse beweging. Op die manier kon hij een autoriteit opbouwen en aldus gelanceerd worden in het VB.
Valkeniers: neoliberale straatvechter
Zijn pogingen om het straatgeweld van NSV goed te spreken en zijn verleden als straatvechter moeten de hardere vleugel in het VB sussen. Tegelijk wordt gevreesd dat de economische standpunten van Valkeniers teveel op de voorgrond zullen treden. Nochtans liggen die in het verlengde van wat het VB op haar economisch congres in 2005 naar voor bracht: puur neoliberalisme en tegen de vakbond. Valkeniers schrijft op zijn site onder meer “Een vrije markt is wat mij betreft de beste garantie dat we met velen welvaart delen. Concurrentie is een goede zaak.” Toen vorig jaar bij VW-Vorst de arbeiders in staking gingen, noemde Valkeniers dit “totale waanzin en strategisch onverantwoord. Tenzij het juist de bedoeling is om alles kapot te maken. Dan is de vakbond, vooral onder ophitsing van de francofone werknemers, goed bezig. Het zou trouwens niet de eerste keer zijn. How stupid can you be?” Op die laatste zin kwam geen opmerking van Voorpost in de lijn van haar slogan “geen gezwans, Nederlands”. Maar de inhoud is duidelijk: Valkeniers kiest de kant van het patronaat en wie ingaat tegen de concurrentielogica van het neoliberalisme is “stom”. Hoeveel kiezers van het VB vindt Valkeniers “stom” en “onverantwoord”?
Met Valkeniers kiest het VB voor een patronale figuur die mijlenver afstaat van de gewone werkenden en armen in de steden waar de partij haar eerste electorale successen aan te danken had. Het VB heeft nooit een alternatief geboden op het neoliberalisme, maar kon wel vasthouden aan een “radicaal” of “anders” imago. Ook dat zal steeds meer verdwijnen naarmate de carrièristen het roer van de partij verder overnemen. Het is vol spanning uitkijken naar de eerste confrontaties tussen de arrogante Valkeniers en de hysterische Morel. Ook in die “hogere kringen” van het establishment kan het er plat aan toegaan. Bovendien zal het VB op deze manier meer op een kopie van LDD gaan lijken dan omgekeerd. Dit kan het VB in de problemen brengen, maar zolang er geen fundamenteel politiek alternatief komt, is er ruimte voor rechtse krachten om terug te komen of om zichzelf opnieuw uit te vinden. Doorgaans zijn het overigens niet de neoliberale afkooksels die terug terrein winnen, maar de voorstanders van de harde lijn. Kijk maar naar het FN in Frankrijk na de splitsing met Mégret in de jaren 1990 of de splitsing in de Oostenrijkse FPÖ waarbij Jörg Haider geïsoleerd achterbleef met zijn ministers en parlementairen. Het gevaar is dus allesbehalve geweken!
