De interne strijd van het Vlaams Belang lijkt stilaan uitgevochten te zijn. De winnaars hebben heel wat verloren, niet in het minst de laatste verkiezingen, maar voor de verliezers lijkt er al helemaal geen politieke toekomst van betekenis meer te zijn weg gelegd. Het feit dat voormalig Oost-Vlaams lijsttrekker Van Overmeire zich beperkt tot het opzetten van een nieuwe lokale beweging in Aalst maakt dit duidelijk. Morel verliet het VB en mogelijk volgen anderen, maar voormalig VB-voorzitter Vanhecke houdt die boot af.
Met de verkiezingscampagne van het VB werd duidelijk dat Dewinter de touwtjes in handen had genomen en alle beslissingsmacht bij zichzelf concentreerde. Het leidde ertoe dat aanvankelijk geen plaats werd vrijgemaakt voor ex-voorzitter Vanhecke of Morel. Morel haalde voorheen veel voorkeurstemmen en liet zich opmerken als een VB-kopstuk die toegang kreeg tot media waar de andere VB’ers afwezig bleven. Er ging amper een week voorbij zonder dat Morel in de “boekskes” stond. Waar ze politiek voor stond, was vaak minder duidelijk. Gesteund door de persoonlijke populariteit durfde ze uit te halen naar het centrale VB-kopstuk, Dewinter. Dat is haar politieke carrière fataal geworden en in die val sleurde ze ook Vanhecke mee.
De interne discussies in het VB hadden weinig met politieke meningsverschillen te maken maar alles met persoonlijkheden, hun carrièreplanning en bijhorende strategie. Vlak na de verkiezingen hield het VB een partijraad waar deze thema’s nogmaals ter discussie voorlagen. Er werd daarbij hard gediscussieerd, de intussen onbetwiste first lady van de partij Anke Vander Meersch kon het zelfs net meer aanzien en verliet de vergadering om nadien te melden dat alle aandacht moet gaan naar de “speerpunten” van de partij (lees: Dewinter en zijn antimigranten discours). Ze voegde er aan toe: “Politieke partijen blijken veelal niet in staat om doelgericht strategisch te denken en te handelen op lange termijn. Ook onze partij is hierin geen uitzondering tot op heden. Mensen die strategische acties willen implementeren worden vaak intern tegengewerkt en vervolgens beschuldigd van het niet strategisch handelen van de partij.” En nog: “We zijn succesvoller als we duidelijke keuzes maken en niet afstemmen op de onmiddellijke wensen van de gemiddelde kiezer.”
Na deze partijraad hield Oostvlaams kopstuk Karim Van Overmeire het nog vol tot na de Vlaamse feestdag, maar kondigde hij nadien zijn ontslag uit de partij aan. Twee dagen later volgde de bekendmaking van het ontslag van Morel. Beiden werden samen met Vanhecke gezien als de leiders van de interne oppositie in de partij. Vanhecke had eerder een plaats in de partijraad geweigerd en ook Van Overmeire liet de kelk aan zich voorbijgaan. Het Aalsterse kopstuk van de partij was in 2009 lijsttrekker in Oost-Vlaanderen. Hij moest op provinciaal niveau de fakkel overnemen van Francis Van den Eynde, jarenlang de Oost-Vlaamse leider van de partij maar zachtjes naar de uitgang verwezen met een gedwongen (brug-)pensioen. Van Overmeire was al jarenlang actief bij het VB en was destijds als NSV’er naar de regio Aalst-Oudenaarde gestuurd om er actieve kernen van de partij uit te bouwen.
Van Overmeire had zich al eerder laten opmerken in 2009 toen hij samen met onder meer intussen ex-VB parlementslid Stevenheydens (die bij de laatste verkiezingen verklaarde voor N-VA te hebben gestemd) een opiniestuk verspreidde waarin heel wat kritiek stond op de koers van de partijtop die werd verweten zelf het cordon sanitaire mee in stand te houden. Er werd gesteld dat de “polarisatiestrategie” misschien meer kansen biedt op electoraal succes, maar dat dit niet volstaat. “Een politiek gemarginaliseerde structurele oppositiepartij kan in de komende jaren ongetwijfeld nog een aantal mandaten en personeelsstatuten garanderen, maar dit is niet het doel van ons politiek engagement. De meest efficiënte weg om ons programma, of minstens delen daarvan, te realiseren, is via beleidsdeelname.”
Toen reeds werd een splitsing voorspeld: “In ons hart willen we niets liever dan één grote partij waar iedereen samenwerkt. Ons verstand vertelt ons dat de twee strategieën niet verzoenbaar zijn. Ze appelleren aan verschillende doelgroepen. De ene strategie veronderstelt een volgehouden inspanning om het cordon te verlaten. Bij de andere strategie wil men net in het cordon blijven omwille van de electorale bonus die men nog altijd hoopt te incasseren.”
Deze opdeling bleek inderdaad een feit te zijn en het was maar de vraag op welke wijze de meningsverschillen zich uiteindelijk zouden manifesteren. De “oppositie” heeft daarbij geen blijk gegeven van een eengemaakte positie. Vanhecke werd bij de opposanten gerekend maar zijn voornaamste kritiek lijkt vooral te zijn gericht tegen de machtspositie van de “Antwerpse gemeenteraadsfractie”. Morel schopte keet maar niemand wist goed waarom, tenzij het om de verdeling van de postjes ging. Stevenheydens vertrok op eigen initiatief en ook Van Overmeire stapte alleen op.
Dit betekent wellicht dat de interne strijd in het VB voorlopig gestreden is, ook al kunnen er nog slachtoffers vallen. De “oppositie” heeft verloren en pakt de biezen. Een nieuwe beweging komt er niet. Dat werd reeds voorspeld door Vanhecke. Die had het over “een partij waar een kliek met maffiose praktijken de plak zwaait” maar ziet geen kansen voor een nieuwe formatie. Dat bevestigde hij naar aanleiding van de oprichting van de “Parti de la France” door Carl Lang. Bijna wanhopig verklaarde hij toen: “De nieuwe partij van Carl Lang is een moedig initiatief… maar de kansen op succes zijn wel erg klein, zeker op korte of zelfs middellange termijn. En zo hebben we alvast een voorbeeld van hoe het niet moet, dat is ook al wat.”
Van Overmeire had misschien gehoopt een nieuwe beweging te kunnen opzetten, maar hij zal zich noodgedwongen moeten beperken tot Aalst. In zijn ontslagbrief gaat het quasi enkel over Aalst en het feit dat hij een “nieuwe, lokale, politieke beweging in Aalst” wil lanceren. De ambitie gaat dus niet verder. Van Overmeire wil op lokaal vlak eens van de macht proeven en zoekt daartoe medestanders. Intussen blijft hij volgens Aalsters VB-voorzitter Steve Herman (zelf een ex-VLD’er) deel uitmaken van dezelfde fractie in de gemeenteraad die hierdoor een “technische fractie” wordt. Over deze vertrekregeling is blijkbaar op voorhand onderhandeld.
Met Morel en Vanhecke heeft hij schijnbaar niets meer te maken. Het quasi gelijktijdig karakter van het ontslag van Morel lijkt eerder toeval te zijn, ook zij heeft tot na de verkiezingen gewacht om conclusies te trekken en ook zij lijkt hoogstens in staat om op lokaal vlak in Schoten een lijst rond zich te verzamelen. Vanhecke verklaarde: “Het is oneerlijk wat ze haar allemaal hebben aangedaan” maar zelf denkt hij niet aan opstappen. Vanhecke blijft veilig in het Europees parlement uitbollen, de riante maandelijkse verloning is nog enkele jaren verzekerd.
De komende dagen kunnen mogelijk nog een aantal slachtoffers vallen. Het Vlaams Belang zal er zich wellicht niet veel van aantrekken en haar koers van de afgelopen 25 jaar gewoon verder zetten. Indien de N-VA er niet in slaagt om de beloofde verandering te realiseren – en die kans is uiteraard erg groot – dan is er een reële kans dat het VB electoraal terug vooruitgaat. Of dat met of zonder Vanhecke is, zal weinig verschil maken. Wat de interne discussies in het VB wel duidelijk maken, is dat deze partij op het vlak van carrièrisme en postjespakkerij niet anders is dan de traditionele partijen. Voor een echt alternatief en echte verandering, zullen we niet naar rechts moeten kijken maar naar een krachtige linkse arbeidersformatie. Dat zou een bijzonder sterk wapen in de strijd tegen extreem-rechts vormen
