Komt het Vlaams Belang wat op haar neoliberalisme terug?

De afgelopen jaren profileerde het Vlaams Belang zich steeds meer als een uitgesproken neoliberale partij die de mond vol had van lastenverlagingen en afbouw van elementen van de sociale zekerheid zoals werkloosheidsuitkeringen. Nu de neoliberale zeepbel waar de partij zelf in geloofde steeds meer barsten vertoont, zoekt extreemrechts een nieuwe positionering. Onder een dun laagje retorische lak van halve sociale retoriek blijft evenwel hetzelfde neoliberale fundament.

 

Het Vlaams Belang moet uiteraard de crisis erkennen en kan er niet omheen dat de neoliberale zeepbellen uit het verleden gebarsten zijn. Een verklaring hiervoor wordt niet geboden en een oplossing al evenmin. Voor het VB volstaat het om te zeggen dat het niet de schuld van de Vlaming is. Na jaren van besparingsbeleid zijn de tekorten in ons land op alle vlakken toegenomen. Ook op dat vlak is het credo van het Belang eenvoudig: niet de schuld van de Vlamingen.

In een context van een kapitalisme waarin de wereldwijde banden sterker zijn geworden, denkt het Vlaams Belang dat ‘volksverbonden’ Vlaams kapitalisme een baken van voorspoed kan worden. Het zou volstaan om (bijna) alle migranten en Walen aan de kant te schuiven om de Vlaamse ‘volksgemeenschap’ tot nooit geziene welvarendheid te brengen.

De congrestekst met het nieuwe sociaal-economische programma van de zelfverklaarde ‘sociale volkspartij’ combineert een kritiek op enkele reële tekorten (betaalbare huisvesting, gezondheidszorg, onderwijs, zorg voor mensen met een beperking,…) met voorstellen voor een bijzonder hard asociaal beleid waarin het patronaat vrijspel krijgt. Om de tekorten aan te pakken, komt het VB bovendien niet verder dan het voorstel om de tekorten bij de ene behoeftige op te vullen door het af te nemen van de andere behoeftige. Daarbij worden niet alleen migranten en Franstaligen geviseerd, ook bijvoorbeeld de ‘eigen’ werklozen zouden onder vuur liggen.

Het centrale uitgangspunt van het VB is een “gecorrigeerde vrijemarkteconomie” met een “zorgzame overheid en een degelijk sociaal vangnet in het perspectief van een volkse solidariteit en de Vlaamse natievorming”. Hoe extreemrechts denkt de vrijemarkteconomie te kunnen ‘corrigeren’, is niet duidelijk. Met zowat alle concrete voorstellen wordt de almacht van de kapitalisten nog vergroot. Zij kunnen rekenen op extra lastenverlagingen zodat ze meer winsten kunnen boeken om de aandeelhouders in de watten te leggen. Ze kunnen rekenen op extra flexibiliteit vanwege de werkenden die ook langer moeten werken en goedkoper kunnen afgedankt worden.

De partij beweert niet tegen de vakbonden te zijn, maar plaatst zich wel regelrecht tegen zowat alle syndicale eisen. Eisen voor degelijke loon- en arbeidsomstandigheden worden gemakshalve afgedaan als “staatssocialisme”, waarbij even gemakshalve wordt gesuggereerd dat de PS de syndicale eisen zou steunen. Hoe dat kan gerijmd worden met het neoliberale besparingsbeleid van de afgelopen jaren, wordt uiteraard niet duidelijk gemaakt.

Voor het Vlaams Belang hebben “werkgevers en werknemers veel meer gemeenschappelijke dan tegengestelde belangen”. Er wordt een opsomming gemaakt van de spelers op het sociaal-economisch veld die voor het VB belangrijk zijn: “aandeelhouders, medewerkers, klanten, de gemeenschap en het milieu”. Het is geen toeval dat de partij de aandeelhouders eerst plaatst. Als bovendien de tegenstelling tussen arbeid en kapitaal wordt ontkend, is dit vooral om de heerschappij van het kapitaal te versterken.

Wat is het belangrijkste probleem van de economie vandaag? De overproductie die eigen is aan het kapitalisme en leidt tot crisis? De inhaligheid van de bankiers en grote aandeelhouders die hun miljarden laten emigreren naar belastingparadijzen? Neen, voor het Vlaams Belang is migratie enkel een probleem als het om mensen met een kleurtje gaat (alhoewel Oost-Europeanen stilaan ook onder vuur komen te liggen). De fenomenale transfer van de gemeenschapsmiddelen naar de private kassen van bankiers en multinationals? Neen, voor het Vlaams Belang is er maar één transfer: van Vlaanderen naar Wallonië. Wat is dan wel het centrale economische probleem? Het “allerbelangrijkste probleem waarmee de bedrijven kampen zijn de hoge lasten op arbeid”. De loonkost is te hoog en dat leidt tot een “loodzware concurrentiële handicap.” Conclusie: onze lonen zijn het probleem.

De indexatie van de lonen mag blijven voor het VB, maar dan enkel van de nettolonen. De bijdragen aan de sociale zekerheid en de gemeenschap moeten drastisch naar beneden. Hoe de partij vervolgens denkt de wachtlijsten en tekorten in de sociale sector weg te werken, wordt uiteraard niet duidelijk gemaakt. Het algemene foefje dat de transfers van middelen naar Walen moet volstaan voor de achterban. En als dat niet volstaat, wordt er nog een opmerking over migranten aan toegevoegd.

De rol van de vakbonden wil het VB liefst beperken tot het opleggen van sociale vrede. Lees: ze mogen bestaan zolang ze geen actie ondernemen en constructief meewerken met het pluimen van de werknemers. Het soort vakbond waar Karel Van Eetvelt van UNIZO meteen lid van zou worden. Het patronale offensief op onze levensstandaard wordt ontkend. Als het sociaal overleg vastzit, komt dit volgens het Vlaams Belang veelal door “de unitaire Belgische structuur” waarbij de vakbondsleiding rekening moet houden “met zowel de Vlaamse als de Waalse achterban”.

In plaats van sociale zekerheid te versterken en voor meer jobs te zorgen, pleit het Vlaams Belang ervoor om de tekorten anders te verdelen. Leden van “onze volksgemeenschap” krijgen voorrang bij het recht op “sociale bijstand”. Liefdadigheid voor het eigen volk eerst dus. Om het niet over de invulling van die liefdadigheid te moeten hebben, wordt het traditionele scheldkanon boven gehaald om eens te meer op migranten en Franstaligen te schieten. “De door francofoon België aangestuurde OCMW-immigratie heeft een onderklasse opgeleverd van levenslange steuntrekkers, die zelfs niet de intentie hebben om iets bij te dragen aan ons systeem. Sociaal-economisch is dit niet houdbaar. Wij zijn allereerst verplicht tot solidariteit met de eigen gemeenschap.” De verantwoordelijkheid voor armoede en sociale problemen ligt dus niet bij het huidige systeem, maar bij de Franstaligen en de migranten.

Een tekort aan sociale woningen? Het Vlaams Belang zou niet meer sociale woningen creëren, maar het aandeel van migranten beperken tot 10%. De toegangsvoorwaarden tot sociale huisvesting zou de partij anders maken naargelang de afkomst van de aanvrager (‘vreemdelingen’ zouden 7 van de afgelopen 8 jaar in ons land moeten verbleven hebben en daarvan 3 jaar gewerkt hebben).

Er wordt gesteld dat de sociale zekerheid niet mag geprivatiseerd worden, maar tegelijk pleit het Vlaams Belang ervoor dat de sociale zekerheid wordt opgesplitst langs communautaire lijnen en tussen arbeidsgebonden en niet-arbeidsgebonden sectoren. Bovendien wordt sterk gepleit voor een grotere rol van het gezin in het aanbieden van zorg. Uiteraard is daar niets op tegen – ook al zal een aalmoes vermomd als ‘opvoedersloon’ weinigen overtuigen – maar het komt wel degelijk in de plaats van collectieve vormen van zorgverlening. Het opvoedersloon zou volgens het VB gefinancierd worden door een verschuiving bij andere uitkeringen: werkloosheidsvergoedingen, tijdskredietstelsels en een afname van de fiscale aftrek voor kinderopvang. De verantwoordelijkheid voor alle sociale risico’s wordt geïndividualiseerd, een centraal uitgangspunt van alle neoliberalen.

Socialisten daarentegen pleiten voor een sterke uitbreiding van collectieve spreiding van de risico’s en degelijke publieke zorg. Dat is ook het uitgangspunt waarop de sociale zekerheid werd opgebouwd: we staan allemaal een deel van ons indirect loon af aan een gemeenschappelijke kas waarmee sociale risico’s als werkloosheid, gezondheidsproblemen, pensioen,… worden betaald. Laat er geen onduidelijkheid over bestaan: de bijdragen aan de kas van de sociale zekerheid zijn indirect loon van ons. De term ‘patronale lasten’ is doelbewust verkeerd gekozen om te verbergen dat het om solidariteit langs onze kant gaat.

De ‘sociale volkspartij’ Vlaams Belang heeft ook enkele voorstellen voor de positie van werkenden en hun gezinnen in ons land. De partij doet een voorstel inzake eenheidsstatuut dat inzake opzegvergoeding een achteruitgang voor bedienden inhoudt. De werkloosheidsuitkering zou niet “lineair” en “brutaal” beperkt worden, maar in de praktijk wel met een “rigoureuze rechten-plichtenbenadering” (wat ons even aan ‘voor wat, hoort wat’ van Patrick Janssens deed denken…). Werkenden zouden flexibeler moeten zijn (met het optrekken van het aantal overuren dat jaarlijks mag gepresteerd worden, soepelere interim-arbeid, minder lasten op ploegenarbeid,…) en dat uiteraard met het traditionele argument dat “flexibilisering op de werkvloer een vlotter sociaal leven mogelijk maakt”. Veel ploegarbeiders zitten er duidelijk niet onder de opstellers van het VB-programma… En als uitsmijter moeten we uiteraard ook langer werken: “het komt er op aan om niet de wettelijke maar wel de feitelijke duur van de arbeidsloopbaan op te trekken”. En er kan voor het VB nog een extra cadeau voor het patronaat af: voor werknemers die na 65 blijven werken, zou er een volledige vrijstelling van lasten komen.

Volledigheidshalve kunnen we opmerken dat er ook positieve voorstellen in het VB-programma staan. Het voorstel om de BTW op energie, gas, stookolie en elektriciteit naar 6% te verlagen, is een weinig verregaande eis om de haaien van de energiemultinationals aan banden te leggen (daarvoor pleiten wij voor de nationalisatie van de volledige energiesector), maar het zou een positieve maatregel zijn indien al minstens de BTW zou verlagen.

Het hernieuwde programma van het Vlaams Belang is minder dan voorheen een weerspiegeling van de neoliberale illusies die voorheen heersten maar een pijnlijke landing kenden in de crisis die sinds 2007 wereldwijd toeslaat. Toch komt het VB ook nu niet verder dan dezelfde neoliberale dogma’s aangevuld met een illusionaire ‘volksgemeenschap’ die op kapitalistische basis tot welvarendheid zou leiden in het Vlaamse eilandje van voorspoed te midden een zee van crisis. Het VB heeft niet begrepen wat de oorzaken van de crisis zijn en kan er dus ook niet op antwoorden.

Wat overblijft, zijn dezelfde oude clichés en slogans die dezelfde kopstukken inmiddels ruim 20 jaar brengen. “Genoeg gemolken, geef ons geld terug”, is de slogan van de 1 miljoen euro kostende nieuwe VB-campagne. Inderdaad Gerolf en Filip, jullie (via gemeenschapsmiddelen) door ons betaalde plaatje is grijs gedraaid, jullie hebben genoeg gemolken. Om tot een ‘zuinige overheid’ te komen, kunnen jullie beter ons geld terug geven.

In een periode van crisis en tekorten kan er ruimte zijn voor een partij als het Vlaams Belang en zelfs voor hardere varianten (denk maar aan het Griekse Gouden Dageraad). Maar tegelijk is het duidelijk dat niet de migranten, maar de bankiers en multinationals verantwoordelijk zijn voor de crisis. Het organiseren van het verzet tegen de gevolgen van de crisis en het aangaan van de strijd tegen de verantwoordelijken ervoor – los van welke ‘volksgemeenschap’ ze deel uitmaken – biedt een weg vooruit aan.

Een reactie achterlaten